Wat elke leidinggevende zou moeten weten over stress en herstel op de werkplek

Als leidinggevende speel je een cruciale rol in het welzijn van je team. Het begrijpen van stress, hoe dit de prestaties van je medewerkers beïnvloedt en hoe je effectief herstel kunt bevorderen, is van essentieel belang voor een productieve en gezonde werkomgeving. In dit blog ontdek je de vijf belangrijkste dingen die elke leidinggevende zou moeten weten over stress en herstel op de werkplek.

5 belangrijke wetenswaardigheden

1. Stress is een natuurlijke reactie, maar chronische stress is schadelijk

Stress is heel gezond en noodzakelijk om te functioneren in het werk. Het is een natuurlijke reactie op uitdagingen en deadlines. Een zekere mate van stress kan zelfs prestaties stimuleren. Stress wordt pas een probleem als het chronisch is. Het lichaam blijft dan reageren alsof er sprake is van een dreiging, terwijl de dreiging er niet meer is. Het lichaam is dan niet meer in staat optimaal te herstellen. Dan ontstaan ook stressklachten omdat de fysiologische processen niet meer goed functioneren.

Cortisol is het belangrijkste stresshormoon. Langdurige stress heeft effect op de aanmaak van cortisol. Te veel of te weinig cortisol heeft invloed op slaap, energie en het functioneren van je afweersysteem. Het lichaam herstelt dan onvoldoende en de belastbaarheid vermindert.  

Het vroegtijdig herkennen van de eerste signalen van chronische stress en hierover in gesprek gaan met de medewerker en passende interventies aanbieden kan verzuim voorkomen.

2. Stresssignalen die je niet mag missen

De eerste signalen van werkdruk bij medewerkers kunnen zich op verschillende manieren laten zien.

• Signalen van stress bij medewerkers
  Dit kunnen lichamelijke klachten zijn, zoals hoofdpijn. Maar ook emotionele klachten komen veel voor, zoals spanning of angst. Bij sommige mensen verandert vooral het gedrag. Zij gaan bijvoorbeeld meer drinken, eten of roken. Anderen gaan slecht slapen en krijgen last van cognitieve problemen, zoals moeite om zich te concentreren.
• Hoog ziekteverzuim
  Meer langdurig verzuim kan een signaal zijn van werkdruk. Ook meer kortdurend verzuim kan betekenen dat werknemers regelmatig moeten bijkomen van hoge werkdruk.
• Afnemende productiviteit of kwaliteit
  Als medewerkers hun werk niet (meer) afkrijgen of de kwaliteit van het werk achteruitgaat, dan kan dit een signaal zijn van werkdruk. Door langdurige werkdruk gaan mensen bijvoorbeeld meer fouten maken. Of ze gedragen zich minder klantvriendelijkheid of servicegericht. Ook moeten werknemers door werkdruk soms veel overuren maken om hun werk af te krijgen.
• Slechte werksfeer en moeizame samenwerking
  De samenwerking binnen je organisatie kan flink lijden onder werkdruk. Dit geldt voor samenwerking tussen werknemers, maar ook tussen afdelingen en onderdelen. Werknemers die onder druk staan, zijn minder snel bereid elkaar te helpen. Ze hebben ook weinig begrip voor fouten van anderen.

3. Weet wat er nodig is voor herstel van chronische stressklachten

Ervaring leert dat disbalans tussen belasting en belastbaarheid doorgaans wordt veroorzaakt door een combinatie van factoren: hoge werkdruk en/of andere werk gerelateerde factoren, privé omstandigheden én verminderde persoonlijke veerkracht.

Stressklachten zitten niet ‘tussen de oren’.  Bij langdurige stress raakt het lichaam steeds meer ontregeld. Daardoor ontstaan er fysieke en mentale klachten. Om van stressklachten te herstellen moet het lichaam dan ook weer leren dat er na inspanning weer ontspanning en herstel optreedt. Zodoende vraagt herstel van stressklachten ook om een brede multidisciplinaire aanpak met behalve aandacht voor de mentale component ook aandacht voor voeding, beweging en ontspanning. Het lichaam is de ingang van het herstel.
 

4. Wat je kunt doen als de werkdruk in jouw team te hoog is

Buffers tegen werkstress zijn bijvoorbeeld ook: sociale steun van de leidinggevende en collega’s, (im)materiële waardering en beloning en herstelmogelijkheden. Wanneer de buffers onvoldoende steun geven om de ongezonde werkdruk tegen te houden, dan is de kans groot dat er werkstressverschijnselen ontstaan. Houden deze langere tijd aan, dan ontstaan er op den duur gezondheidsklachten en kan verzuim optreden.

5. De manier van leidinggevenden draagt fundamenteel bij aan gezonde werknemers

Een werkomgeving waarin werknemers zich gesteund en gewaardeerd voelen, draagt bij aan het vermogen van medewerkers om op een goede manier om te gaan met werkdruk. Leidinggevenden hebben hierin een belangrijke taak. Zij kunnen actief bijdragen aan een gezonde werkomgeving door te zorgen voor een positieve en veilige sfeer en heldere communicatie waarin de medewerker zich gesteund en gewaardeerd voelt. De leidinggevende kan het belang van hersteltijd laten zien door het aanmoedigen van pauzes, bewegen tijdens lunch, etc. De leidinggevende geeft hierin een belangrijk voorbeeld. Als hij zelf geen pauzes neemt en bijvoorbeeld in de weekenden mails verstuurd, dan is het lastiger voor medewerkers om hier ander, gezonder gedrag in te ontwikkelen. Herstel omvat niet alleen fysiek herstel, zoals slaap en ontspanning, maar ook psychologisch herstel, zoals het vermogen om los te laten en te ontspannen na het werk.
Als leidinggevenden de principes van herstel tijdens werk begrijpen en toepassen, kunnen ze een positieve invloed hebben op het welzijn van hun teamleden en de algehele prestaties van hun organisatie. Het is dus niet alleen een kwestie van het verminderen van werkdruk, maar ook van het bevorderen van herstel, wat essentieel is voor een duurzaam gezonde werkomgeving.

---

Wil jij als leidinggevende leren hoe je jouw (jonge)medewerkers beter kunt begeleiden? Volg dan onze training “ Leidinggeven aan millennials’.