Ken je dat? Dat je tegen een vriendin een paar dagen geleden nog vol overtuiging zegt dat het lekker gaat. Dat je goed in je vel zit. Dat het allemaal wel druk is, maar dat je het prima trekt? Het voelt alsof je prima in balans bent. En dat je dan ineens een paar dagen later wakker wordt en je doodmoe voelt, emotioneel labiel en je zelf de dag door moet trekken? En dat je dan niets liever wilt dan je terugtrekken op de bank met een dekentje? Grote kans dat je je dan kunt identificeren met het stresstype Hyper P.

In een eerdere blog heb ik uitgelegd dat er 4 verschillende stresstypen zijn. Onderzoek naar de manier waarop de HPA-as en het autonome zenuwstelsel op elkaar inwerken bij chronische stress heeft geleid tot de indeling in deze 4 stresstypen.

Iedereen reageert anders op een probleem en laat een andere stressrespons zien. De één is ook stressgevoeliger dan de ander. De één zijn moeheid komt door slecht slapen en de ander voelt zich nooit echt uitgerust, ook niet na een goede nacht.

De meeste mensen herkennen één van de typen als hun primaire type. We zijn geneigd om op een voorspelbare manier op uitdagingen te reageren.  En je kan ook gedurende je leven variëren in stresstype. Het is niet statisch, maar een momentopname van je gebruikelijke respons op stress.

Hyper en hypo verwijzen naar je hormoonhuishouding (de HPA-as) met een verhoogde of verlaagde productie van cortisol, het stresshormoon. De S en de P verwijzen naar het autonome zenuwstelsel, waarbij de S staat voor activatie van het sympatische zenuwstelsel. De P staat voor de parasympatische activiteit die zorgt voor rust en herstel. Elk type kenmerkt zich door bepaald gedrag en een bepaalde disbalans. In mijn eerder blog heb ik type Hyper S uitgelegd. In dit blog gaan we in op stresstype Hyper P. In tegenstelling tot het Hyper S type stort het Hyper P type (telkens weer) in.

Als je begrijpt waar en op welke manier je lichaam uit balans raakt, kun je leren wat te doen om weer in een rustige stabiele staat te verkeren.

Hyper P oftewel ‘Crash’

Het Hyper P type kenmerkt zich door hard werken en doorgaan tot ze er bij neervallen. Het zijn de mensen die in het begin van hun weekend uitgeput zijn en bij aanvang van de vakantie eerst ziek worden. Pas als de stressvolle situatie voorbij is volgt het ‘instorten’. Ze voelen zich dan erg vermoeid, ervaren een negatieve stemming en kunnen mentaal en fysiek niet in beweging komen. Na een paar dagen herstellen ze weer. Rust bestaat dan uit terugtrekken uit het normale, sociale leven totdat de balans weer is hersteld. Mensen met dit stresstype zijn ook gevoelig voor burnout.

Hoe herstelt het Hyper P type van stress?

Om van stress te herstellen is een totale aanpak nodig met aandacht voor ontspanning, slaap, voeding en beweging. Dit is ook de basis van ons Werkenergiemodel. Ontstressen en weer in balans komen is heel persoonlijk. Wat voor de een werkt hoeft voor de ander niet te werken. Belangrijk dus om jezelf te leren kennen, zodat je steeds weer kunt herstellen.

Bij het Hyper P type is de cortisolproductie hoog, maar het sympatische zenuwstelsel is zo opgeladen dat de belangrijkste neurotransmitter, noradrenaline uitgeput kan raken. Dit type moet leren inzinkingen te voorkomen en te herstellen na instorten.

Enkele leefregels die belangrijk zijn voor dit type zijn:

• Stel prioriteiten en maak keuzes in wat je allemaal van jezelf moet kunnen. Voorkom een te drukke agenda. Doe aan timemanagement.
• De opgebrande energie moet dagelijks worden opgeladen door ontspanningsoefeningen. Zorg dus elke dag voor voldoende herstel en slaap.
• Als je last hebt van een tijdelijke inzinking verwen jezelf: maak tijd voor herstel, neem een massage of een warm bad, wandel rustig. Forceer jezelf niet tot intensieve beweging.

En dit is maar een deel van de complete aanpak naar herstel. Wil je alles weten over jouw stresstype en leren welke stappen voor jou noodzakelijk zijn om te herstellen van stress en een vitale leefstijl ontwikkelen die past bij jou? Ga dan zelf aan de slag met onze module de Stressmanager of neem contact op.

Bronnen:

S. McClellan, B. Hamilton, Chill 2010

C. Karsten, Daar ga ik weer! 2015

Cortisolmanager, Grip op werkstress.