Wandelend over straat kijk ik graag hoe mensen lopen, hoe ze kijken, wat ze uitstralen. Laatst viel mijn oog op een groepje, ik vroeg me af “hoe verhouden ze zich tot elkaar”, “wie heeft contact met wie”, “wie is de leider, wie de volger” en “wie valt er buiten”? Kun jij je een beeld vormen van de buitenstaander?
Wat valt mij op? Ik zie iemand die net iets meer dan de anderen afstand houdt tot de rest. Als hij praat, praat hij iets zachter dan de anderen. Hij loopt wat houterig, alsof hij zich geen raad weet met zijn eigen armen en benen. Zijn blik is naar de grond gericht.
Hoe zal hij zich voelen?
Hij voelt misschien dat hij de aansluiting mist, merkt dat hij niet de juiste woorden vindt om contact te maken, hij voelt zich niet op zijn gemak en heeft het gevoel dat hij niet gezien wordt.
Wat zal zich in zijn lichaam afspelen?
Er vindt veel activiteit in zijn hoofd plaats, zijn brein werkt op de automatische piloot. Zijn ademhaling is hoog, hij zal een hoog adrenaline-gehalte in zijn bloed hebben en hij is zich niet bewust dat zijn voeten de grond raken. Zijn rug en bekkenbodem zijn gespannen en hij heeft koude handen.
Wat gebeurt er als iemand een leuk gesprek met hem begint?
Zijn lichaam ontspant, de ademhaling wordt lager, zijn denkbrein krijgt wat rust en hij wordt op zijn gevoel aangesproken. Alle spieren die door de ongemakkelijke situatie in de overlevingsstand zijn gekomen ontspannen zich. Hij kijkt om zich heen en oriënteert zich op zijn omgeving, zijn houding wordt opener.
“Als we in contact een situatie kunnen beïnvloeden, is dat de minst stressvolle keuze”
Wat zien we hier in een notendop?
Ons lichaam is geprogrammeerd om te reageren in stress-situaties. We hebben de keuze uit vluchten, vechten, bevriezen of in contact blijven. Dit is ons overlevingsmechanisme. In vroegere tijden en ook in onze huidige samenleving kan dit systeem ons snel helpen om een keuze te maken. Soms blijft het in de alerte stand, alsof we elk moment aangevallen kunnen worden.
4 keuzes in reactie op een (schijnbare) levensbedreigende situatie
Als we in contact een situatie kunnen beïnvloeden, is dat de minst stressvolle keuze. Schatten we in dat vluchten een optie is dan maakt ons lichaam zich klaar om er vandoor te gaan. Is vluchten geen optie maar denken we met vechten de strijd te winnen dan gaat alles in ons lichaam zich voorbereiden op een gevecht. Als we beoordelen dat zowel vluchten als vechten geen kans van slagen hebben dan is bevriezen de volgende optie, kortom we bewegen nauwelijks.
Dat laatste is wat we (in een milde variant) zagen bij de persoon die zich een buitenstaander voelde. In deze situatie leek hij te verstijven. Dat kan betekenen dat hij in het verleden in een vergelijkbare situatie iets vervelends heeft meegemaakt of negatieve ervaringen had in contact met anderen. Wij mensen zijn van nature sociale wezens, we gedijen het best als we in harmonie leven met onze omgeving, als alles om ons heen “klopt”.
Welke invloed kan een vervelende ervaring uit het verleden hebben?
Als je in het verleden iets onaangenaams hebt meegemaakt waarvoor je geen oplossing wist of waar je door overvallen werd, kunnen sporen van stress achtergebleven zijn. Een nieuwe gebeurtenis kan spanning geven en herinneren aan wat je eerder meegemaakt hebt (door een beeld, geluid een geur). Hierdoor kan een stress-reactie aangezet worden die sterker is dan objectief gezien voor deze situatie nodig is. Dit mechanisme is een fysiologische reactie van het lichaam, niet onder controle van het brein.
Hoe herken je de signalen van stress?
Lichaamssignalen als hartkloppingen, angstzweet, hoge ademhaling, tintelingen, gevoel van verstijfd zijn of juist rusteloos kunnen wijzen op spanningen die opgeslagen zijn in je lichaam. Door de signalen van het lichaam te leren kennen en hulpbronnen te zoeken om het zenuwstelsel te laten ontspannen, kunnen we overmatige stressreacties verminderen en je lichaam en brein rust geven. Dit heeft niet alleen een positief effect op slaapproblemen, burnout-klachten of andere stress-gerelateerde klachten. Ook onbegrepen lichamelijke klachten als buikpijn, hoofdpijn, rugpijn of nekklachten kunnen hierdoor opgelost worden.
In de video “je stress te lijf” geef ik je meer uitleg over wat stress in ons lichaam te weeg brengt. Om beter te leren voelen wat zich in je lichaam afspeelt heb ik een 8-tal oefeningen beschreven, 2 hiervan vind je hieronder.
“Wij mensen zijn van nature sociale wezens, we gedijen het best als we in harmonie leven met onze omgeving, als alles om ons heen “klopt”.”
Oefening 1
Je ligt op je linkerzijde, je linkerbeen is 90’ gebogen, je rechterbeen is gestrekt. Vervolgens draai je met het bovenste deel van je romp naar links zodat je op je ellebogen steunt die zich onder je schouders bevinden. Adem naar je rechter flank tot je merkt dat spanning hier minder wordt. Hetzelfde op je andere zijde. Waarschijnlijk merk je dat op de ene kant meer spanning staat dan op de andere.
Oefening 2
Je gaat zitten op een kussen met je benen afhangend. Je handen leg je van opzij onder je billen zodat je je zitbotjes kunt voelen. Je hebt je knieën bij elkaar en beweegt je onderbenen uit elkaar op je inademing. Daarna ontspan je de benen weer. Wissel af met een gebogen en gestrekte rug en voel je zitbotjes over je handen schuiven. Hiermee geef je wat ruimte aan je bekkenbodem.
Wil je verder aan de slag met je spanningsklachten of onbegrepen (pijn)klachten dan ben je van harte welkom voor een kennismakingsgesprek of consult bij Paula van Genugten.
Voor een integrale aanpak van je stressgerelateerde klachten staat het team Burnoutpreventie Brabant voor je klaar.