Stressbestendig door koudedippen

Vorige winter heb ik voor het eerst kennis gemaakt met koude dippen. Ik liep onder begeleiding van Ruud Wiegers een rondje IJzeren Man (Vught) en ging daarna in badpak een paar minuten in het koude water.

Dit was ver buiten mijn comfort zone. Bij mijn kinderen stond ik bekend als de moeder die zelfs hartje zomer eerst een half uur met haar voeten in het zwembad moest zitten voordat ze voldoende gewend was en de moed had verzameld om het water in te gaan.  In de winter was mijn fijnste plek met een dekentje op de bank.

En toch ging ik koude dippen. Als ik ’s avonds diep weggedoken in mijn warme winterjas een rondje met de hond liep hoorde ik alleen maar stemmen in mijn hoofd die me voor gek verklaarden. Maar als ik dan op zondagochtend naar de IJzeren Man reed en die mooie plas zag liggen in de mist, maakte mijn hart een sprongetje. De hele winter bleef ik dippen en ik heb de ervaring en het gevoel de hele zomer gemist.


Dus deze winter, nu bij de Zuiderplas in Den Bosch weer met (in eerste instantie) frisse tegenzin begonnen. Want als je het water in gaat schrikt het lijf enorm, alsof je even naar lucht moet happen, maar als je dan op je ademhaling focust om die tot rust te brengen, merk je dat je lichaam snel opwarmt. Dan is het genieten van de mooie ervaring in de vroege ochtendlucht. Ik ervaar nu ik al langer dip, dat ik steeds sneller controle over mijn adem krijg en opwarm. Een warme gemberthee na afloop maakt de ervaring compleet.

Je moet wel gek zijn om in de winter te gaan dippen…

En wat brengt het me veel! Ik ben de enige in ons gezin die nooit meer klaagt over kou. Ik heb het gewoon niet snel meer koud. Erg prettig in deze periode waarin we vanuit kostenoverweging de verwarming toch wat lager zetten. Ook fijn bij mijn rondje in de avond met de hond. Daarnaast heb ik een frisser hoofd, minder een wattenhoofd. En tenslotte krijg ik er steeds zo’n geluksgevoel van, wat maakt dat ik blijf gaan. En mijn zoon die een keer mee ging om het ook te ervaren heeft ineens veel respect voor de moed van zijn moeder!

En ik ben niet de enige. Veel van mijn BPB-collega’s zijn ook fan van dippen. De groep waarmee ik ga dippen groeit ook wekelijks. Het doet dus kennelijk echt iets.

Tijd om bij mijn collega Chantal van den Brandt te rade te gaan wat er in het lijf allemaal gebeurt als je je bloot stelt aan korte extreme koude.

De effecten van kou op het lichaam

Naar de effecten van kou op het lichaam wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan. Als je deze onderzoeken leest dan valt op dat een koude prikkel, zoals een koud water onderdompeling maar ook koud (af)douchen, een effectief middel kan zijn bij de aanpak van stress- en stemmingsklachten. In de tijd waarin wij nu leven waarin meer en meer mensen kampen met een erg hoge werkdruk in combinatie met een druk leven is dit wel interessant. Maar hoe werkt dit nu precies?

Door je lichaam bloot te stellen aan een koude prikkel ontstaat allereerst een stressreactie. Je lichaam gaat meer dopamine en adrenaline produceren. Het sympatisch deel van je zenuwstelsel gaat aan. Dat merk jij omdat je even naar adem moet happen.

Als je hier doorheen gaat door op je adem te focussen en die tot rust brengt, dan gaat het lichaam endorfines produceren. Dit zijn ‘feel good’ stoffen die gemaakt worden door het autonome zenuwstelsel. Veel mensen die sporten kennen deze stoffen wel. Endorfines zorgen voor het gelukzalige gevoel na het sporten. Mogelijk dat dit een van de redenen is dat een koude prikkel zorgt voor het verlichten van gevoelens van angst, bezorgdheid, ongerustheid en overmatig piekeren.

Het lichaam gaat ‘feel good’-stoffen aanmaken en je hartslag verlaagt.

Koud dippen of koud douchen zorgt er ook voor dat je hartslag verlaagt. Dit geeft rust in het lichaam. Zeker als je ziet dat deze koude prikkel ook nog zorgt voor een verlaging van het stresshormoon cortisol. Veel mensen die langdurig last hebben van stress produceren aan de lopende band veel cortisol. Cortisol is het stresshormoon dat zorgt voor de oplossing van de stressreactie. Maar als je continu veel cortisol produceert, dan wordt het lichaam ongevoeliger voor dit hormoon. Hierdoor kan cortisol haar werk minder goed doen. Dat merk je bijvoorbeeld aan dat je niet meer goed wakker wordt in de ochtend, koffie nodig hebt om de dag te kunnen starten en dat je minder goed de stressreactie uit kunt zetten. Door koud te douchen of een koude dip te doen verlaag je dus de hoeveelheid cortisol die je produceert. Hierdoor kan de ongevoeligheid van je lichaam voor cortisol herstellen waarna je weer beter kunt omgaan met stress.

Tot slot is van een regelmatige koude prikkel bekend dat het je immuunsysteem stimuleert waardoor je minder snel ziek wordt in het najaar en de winterperiode. Dat is natuurlijk mooie bijvangst.

Kortom voldoende redenen om een koude prikkel op te gaan zoeken. En dat hoeft natuurlijk niet meteen met dippen. Beginnen met elke dag koud afdouchen is al een mooie eerste stap!

Chantal Bartels & Chantal van den Brandt

Published on februari 7, 2023